ABSTRACT
Bu çalışma yakın bir zamanda yazması keşfedilerek basılan Zeydī çevreler tarafından ilk uşūl eseri olarak kabul edilen el-Muczī fī uşūli’l-fıkh adlı eseri incelemektedir. Mutezile alimleriyle yakın bir mesai içinde olduğu bilinen en-Nātık bi’l-hakk tarafından yazılan, Zeydīyye’nin bu ilk uşūl eseri, fıkıh uşūlünde Zeydiyye ve Mutezile etkileşimini tespit etmek için oldukça önemlidir. Bu çalışmada Zeydiyyenin iddiasının aksine bu eserin Mutezilenin fıkıh usulü içerisinde sayılması gerektiğini iddia ediyorum. Bu eserin bir bölümü Şerhu’l-umed olduğu iddiasıyla Mutezile alimlerinden Ebū Hüseyin el-Basri’ye atfedilerek daha önce basılmıştı. Bu makalede bu isabetsiz atıf da değerlendirilmektedir. Makale üç bölümden oluşmaktadır. Girişin ardından ilk bölümde en-Nātık bi’l-hakk’ın özlü bir biyografisi verilecek, ikinci bölümde ise eserin müellife nisbeti, içeriği ve takip ettiği metod özetlenecektir. Son bölümde ise eserin Zeydiyye ve Mutezile arasında kimliği konusu eserde yapılan atıflar dikkate alınarak ve daha sonraki dönemden Mutezile alimi Ebū Hüseyin el-Basrī’nin el-Mu‘temed adlı eseri ve Zeydī alim Abdullah b. Hamza’nın Safvetu’l-ihtiyār adlı eseriyle mukayese edilerek ele alınacak, eserin ve müellifin sonraki dönemde Zeydī fıkıh uşūlü eserlerine etkisi ile çalışma hitama erecektir
REFERENCES
Abd Allāh ibn Hamzah, i. (2002). Safwat al-ikhtiyār fī uşūl al-fiqh. (a. H. Ibrāhīm Yahyá Darsī, Ed.). Sa‘da: Markaz Ahl al-Bayt li-al-Dirāsāt al-Islāmiyya.
Abū al-Husayn al-Başrī, M. (1983). al-Mu‘tamad fī uşūl al-fiqh (Vol. I). Bayrūt: Dār al-Kutub al-‘Ilmiyyah.
al-Başrī, M. A.-H. (1989). Sharh al-‘umad. (‘. a.-H. Zunayd, Ed.). al-Madīnah al-Munawwarah: Maktabat al-‘Ulūm wa-al-Hikam.
al-Khatīb al-Baghdādī, A. A. (2002). Tārīkh baghdād (Vol. VIII). Bayrūt: Dār al-Gharb al-Islāmī.