ÖZET
Bu çalışma, milliyetçiliğin modern öncesi temellerini anlamada dinin kilit rolünü göz önünde bulundurarak Türk milliyetçiliği ve din arasındaki ilişkiye odaklanmaktadır. Osmanlı İmparatorluğu’nun son dönemlerinde ortaya çıkan milliyetçilik, İslam ile eklektik bir ilişkiye sahipti ve teorik ve siyasi olarak dini nitelikteydi. Modern devletin kurulmasıyla birlikte din ve milliyetçilik arasındaki ilişki kesintiye uğramış ve Kemalist milliyetçilik, Batılı etnoseküler kimlik anlayışıyla Türk milliyetçiliği içinde yeni bir tipolojiyi temsil etmiştir. Bu durum Soğuk Savaş’ın başlangıcına kadar devam etmiş, siyasi, ekonomik ve sosyolojik değişimler din ve milliyetçiliğin yeniden birleşmesini zorunlu kılmış, bu durum da siyasi olarak Milliyetçi Hareket Partisi’nin kuruluşuna ve toplumsallaşmasına yansımıştır. Günümüzde Milliyetçi Hareket Partisi’nin temsil ettiği milliyetçilik anlayışı daha fazla İslamileşmiştir ve bu çalışmada bu durum Filistin ve Ayasofya meseleleri üzerinden kuram uyarlama yaklaşımı ile analiz edilmiştir. Sonuçlar, günümüzde milliyetçiliğin giderek İslamileşmesinin, milli kimlik içindeki İslami kavramlardan, pragmatizmden, devletin resmî ideolojisindeki değişimlerden ve Türk-İslam milliyetçiliğinin yoğunluğunun artmasına neden olan dünya çapında yükselen sağ dalgadan etkilendiğini göstermiştir.