ÖZET
Türkiye, geçmişten günümüze depremlerin yıkıcı etkilerini deneyimleyen ülkeler arasında yer almış ve önemli ölçüde deprem sonrası yaşanan kitlesel göçlere tanıklık etmiştir. 6 Şubat 2023 Kahramanmaraş Pazarcık-Elbistan merkezli meydana gelen depremler 14 milyon insanı etkileyerek 53.537 kişinin hayatını kaybetmesine, 107.204 kişinin yaralanmasına ve milyonlarca insanın yerinden olmasına yol açmıştır. Hatay, bu depremlerden en çok etkilenen illerin başında yer almaktadır. Hatay’da 23 bin kişinin hayatını kaybettiği depremde, 254 bin konut, 55 bin iş yeri yıkılmış; depremin akabinde, TÜİK verilerine göre 164.247 kişi göç etmiştir. Buradan hareketle çalışma, Hatay’da deprem sonrası yaşanan nüfus hareketliliğine odaklanmıştır. Çalışmanın amacı, depremzedelerin gittikleri illerde karşılaştıkları zorlukları nasıl yorumladıkları ve geri dönüş süreçlerine nasıl anlamlar yüklediklerini analiz etmektir. Çalışmada, deprem sonrası Hatay’dan ayrılan ve sonrasında geri dönen 15 katılımcıyla derinlemesine görüşmeler yapılmıştır. Görüşmeler, Hatay’ın Antakya ve Altınözü ilçelerinde katılımcıların istekleri doğrultusunda, kaldıkları çadır, konteyner kent ve prefabrik evlerde gerçekleştirilmiştir. Nitel araştırma yönteminin kullanıldığı çalışmada, kartopu örneklemi tercih edilmiş; veriler tematik analiz tekniğiyle yorumlanmıştır. Çalışmada veri toplama teknikleri olarak mülakatların yanı sıra gözlemler ve saha notları kullanılmıştır. Çalışma sonucunda, Hatay’a geri dönüşlerde sosyokültürel faktörlerin baskın bir rol oynadığı ortaya çıkmıştır. Mekansal aidiyet ve kentsel hafızanın, geri dönüş kararları üzerinde önemli bir etkisi olduğu belirlenmiş; göç edilen illerde entegrasyon sürecinin yeterli derecede gerçekleşmediği sonucuna ulaşılmıştır. Bu durum, geri dönüşlerin bireylerin duygusal ve kültürel aidiyetlerine olan bağlılıklarıyla doğrudan ilişkili olduğunu göstermektedir.