ÖZET
Türkiye’deki üniversitelerde doktora programları ders dönemi, yeterlilik dönemi ve tez döneminden oluşmaktadır. Bu ana dönemlerde doğal olarak farklı üniversite ve enstitülerde çeşitli gelenek ve yaklaşımlar takip edilmektedir. Bu çalışmada Türkiye’de sosyal ve beşerî bilimler alanlarında yapılan doktora tezlerinin hazırlanma sürecindeki ana eğilimleri tespit etmek ve akademik bilgi üretimi ve kurumlaşma bakımından mevcut durumun analizini yapmak amaçlanmıştır. Bu doğrultuda doktora yeterlik sınavlarına hazırlanma süreci ve sınavların içerik yapısı, danışmanların, tez konularının ve yöntemlerinin seçimi, araştırma metodolojileri ve yazım teknikleri tercihleri, tez yazım ve savunma sürecinde danışmanlar ve izleme komitesi üyeleriyle ilişkiler inceleme konusu yapılmıştır. Nicel yöntemde ve tarama türünde kurgulanan araştırmada 2011, 2012 ve 2013 yıllarında Türkiye’de en fazla doktora mezunu veren ilk on üniversitede sosyal ve beşerî bilimler alanında doktora tezi tamamlamış kişilere anket yoluyla ulaşılması amaçlanmıştır. Araştırmanın anketini toplam 405 kişi cevaplamıştır. Araştırmada doktora tez konularının büyük ölçüde üniversite sistemi içerisinde yer edinebilme ve kariyer hedeflerine ulaşma gözetilerek seçildiği görülmüştür. Tezlerde büyük ölçüde tarama-derleme yöntemi, tezin yazımı sürecinde ise tüm kaynakları okuyup, notlandırıp malzemeye göre yazma tercih edilmektedir. Ayrıca katılımcıların yaklaşık 1/3’inin tez danışmanını seçememiş olduğu, danışmanlarıyla ilişkilerini büyük ölçüde olumlu algıladıkları, buna karşın tez yazım sürecine aktif olarak katkı veren danışman oranının % 45 dolayında olduğu sonucuna ulaşılmıştır.