Makale

İktisadı Yeniden Felsefeyle Buluşturmak: Amartya Sen’in Adam Smith Okuması

Özet

Adam Smith, piyasa ekonomisinin en önemli teorisyeni ve modern iktisadın kurucusu olarak bilinmektedir. Bununla birlikte Smith’in düşünceleri etrafında birbiriyle uyumlu olmayan bir literatür bulunmaktadır. Bu literatür içerisinde Smith, iktisatçıların politik tercihlerine bağlı olarak ideolojik bir tartışmanın nesnesi haline getirilmektedir. Amartya Sen’in Smith ile ilgili düşünceleri dikkat çekmektedir. Sen’e göre Smith’in düşünceleri, çağdaş iktisat teorisinde yanlış yorumlanmıştır. Bu yanlış yorumlama, insan davranışlarının rasyonalitesi, piyasa ekonomisi ve devletin ekonomideki rolü gibi birkaç tema üzerinden günümüzde devam etmektedir. Smith’in yazılarındaki iddialar kişisel çıkara dayalı olmaktan daha çok sempati ve genel davranış kurallarına yöneliktir. Düzenleyici piyasalarda devletin rolü, Smith’in analizinde bulunmaktadır. Sen’e göre Smith’in düşüncelerinde, hoş görülü bir toplumun nasıl kurulacağının ve adalet ideasının nasıl gerçekleşeceğinin ipuçları da mevcuttur. Sen’in Smith okumasının biri disipliner diğeri de politik olmak üzere iki iması bulunmaktadır. Smith’e dayanılarak geliştirilen disipliner ima, Sen’in iktisat disiplinini dar bir çerçevenin dışında okuma ve geliştirme isteğidir. Politik ima ise iktisadi liberalizme yönelik örtük bir eleştiridir. Bu çalışmada Adam Smith’in Amartya Sen üzerindeki düşünsel etkisi ele alınmıştır. Bu etki, gelişen ticari toplumun ve iktisat disiplininin felsefi temelli kavranışına fırsat sunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Adam Smith Amartya Sen Kişisel çıkar İhtiyatlı davranış